ایی آی

در دوران فئودالها (زمیندارها)ی ژاپن حرف تازه‎ای برای گفتن پیدا نموده و گسترش یافت. فئودالها کسانی بودند که با تصرف و تملک اراضی ضعفا به ثروت و قدرت رسیده بودند تا اینکه “شُوگان” که فردی دیکتاتورمئاب بود توانست حاکمیت خود را بر مردم القاء کرده و به واسطه نیروی نظامی، کشمکشهای داخلی کشور را سرکوب و آن را یکپارچه و متحد سازد. پس از شُوگان جانشینان وی راه او را ادامه داده و قوانین سخت و دست و پاگیر بوروکراسی (دیوان سالاری) را بر تمام ژاپن تحمیل نمودند. در آن دوران فاصله طبقاتی شدیدی که در جامعه به چشم می‎خورد استحکام بیشتری یافته و ابعاد گسترده تری به خود گرفته بود.

به علت فضای جنگ گونه در آن دوران خاص صدها و شاید هزاران “ایی آی ریُو” (شیوه ایی آی) بوجود آمد و بعد از آن نیز در سال ۱۸۶۸ گروهی موسوم به “سامورایی” (مردان شمشیر) تشکیل شد.

    افراد جنگاور و شمشیرزنی که به آنها سامورایی نام نهاده بودند و والی و سرباز ارتش ولایتی محسوب و برای حفاظت از جان و مال فئودالها اجیر گشته بودند، دیگر کارایی نداشتند و بی‎صاحب و آزاد شده، و ارتشی که به آن نیز وابسته بودند مضمحل  گردیده بود. پس از مدتی که این افراد بی‎هدف در شهرها می‎گشتند و با شمشیرهای که به کمر داشتند برای به رخ کشیدن فنون، قدرت و اصطلاحاً برق شمشیر خود با یکدیگر به رقابت می‎پرداختند و در مواقعی نیز متناسب با پولی که از شخص یا گروهی می‎گرفتند به خواسته های ایشان جامع عمل می‎پوشاندند، رفته‎رفته با تفکر و تعقل در مسائل و مشاهده مظلومیت ها و تحت ستم واقع شدن افراد بی‎گناه، رویه زندگی خود را تغییر داده و در جهت دفاع از راستی و درستی برآمدند.

واژه ایی آی در آن زمان برای سامورایی ها معنای والاتری را تداعی می‎ساخت و آن همان “لحظه عریان کردن و برش شمشیر” بود و بیشتر در ارتباط با رفتار کردن سریع توأم با آرامش و خونسردی در مواجهه با شرایط و حوادث غیر قابل پیش‎بینی مانند حملات غافلگیرکننده، به دام افتادن یا تهدید شدن توسط یک یا چند مهاجم اطلاق می‎گشت.

یک سامورایی می‎بایست در مقابل هر موقعیتی که به او تحمیل می‎شد، به آرامی واکنش نشان می‎داد؛ “کاتانا” (شمشیر فلزی) خود را می‎کشید، به تهدید انجام شده پاسخ مناسب می‎داد و در نهایت با وقار و متانت دوباره شمشیرش را غلاف کرده و مجدداً بدون آنکه گویی اتفاقی رخ داده باشد راه خود را پی گرفته و ادامه می‎داد.

تا قبل از پایان یافتن جنگ جهانی دوم که کشور ژاپن نیز درگیر آن بوده و هنرهای مبارزاتی و رزمی برای سربازان ژاپنی ضروری می‎نمود و همچنین شیوه آن هنرها در جنگها و درگیریهای نزدیک بالاخص جنگهای تن به تن غیر قابل انکار بود، اسامی آن شیوه‎ها نیز همانند “دایتُوریُو آی کی جوتسو”، “جو جوتسو”، “کِن جوتسو” و …، با پسوند “جوتسو” (مهارت یا هنر رزمی) آورده می شد، و شمشیرزنی ژاپنی که دارای روح ایی آی بود نیز از این قاعده مستثنا نبود و در جرگه اینگونه شیوه ها قرار داشت، تا اینکه جنگ جهانی در سال ۱۹۴۵ به پایان رسید و ژاپن هم ناچار به پذیرش قبول شکست از کشورهای متحد گردید. این امر باعث شد تا به منظور امکانپذیر ساختن تداوم اینگونه هنرها با وجود تصرف کشور توسط متحدان، بسیاری از شیوه ها پسوند “دُو” (روش) را جایگزین جوتسو نمایند و به همین نحو “ایی آی جوتسو” به “ایی آی دو” مبدل گشت.

امروزه هنرهای شمشیر ساموراییان به دو دسته تخصصی اصلی و دشوار “کِن دُو” (روش شمشیر) و    ایی آی دو تقسیم شده و توسعه یافته است. گرچه این دو تا حد زیادی ساده شده‎اند، اما نظریه عمومی بدین ترتیب است که ایی آی دو اغلب به عنوان مهارت متفکرانه دیده می شود و فقط در رابطه با کشیدن شمشیر در مجموعه “کاتا” (فرم)های تصویب شده رسمی می باشد.

بدیهی است کاربردهای علمی و مفید ایی آی امروزه محدود شده است، همانطوری که مبارزات شمشیر کم و بیش فقط بر پرده سینماها قابل ملاحظه است.

به هر حال این توانایی که در هر شرایطی با آرامش و متین رفتار کنیم و به طور سریع ولی نرم حرکات را به انجام رسانیم، عصاره وجودی و راز نهفته در واژه ایی آی می‎باشد. واژه‎ای که شاید به نظر بسیار سهل می‎نماید ولی در عمل بسیار دشوار بوده و رسیدن به آن سالها تمرین، تحقیق و تفکر را می‎طلبد، و این نکته که همواره از زبان اساتید بیان شده و در ذهن هنرجویان نقش بسته است که: “ اگر لحظه‎ای دیر اقدام کنی خواهی مُرد و اگر لحظه‎ای نیز زود اقدام نمایی باز هم خواهی مُرد“؛ شاهد بر آن بوده و به دست آوردن لحظه مناسب برای اقدام متناسب تمام هدف از آموختن ایی آی است.

نگارش: محمد عرب سرخی